Sözlük
anlamı olarak tevhid: Birlemek, tekleştirmek, bir şeyin tek olduğu
hakkında hüküm vermek, bir bilmek demek olan tevhid; terim olarak;
Allah’ı zâtında, sıfatlarında, isimlerinde ve fiillerinde tek kabul
etmek, eşi ve benzeri olmadığına iman edip ibâdet ile de O’nu
birlemektir. Yani ibâdeti O’ndan başkasına yapmamak ve yalnız O’na
tahsis etmektir.
“De ki; O
Allah bir’dir. Allah samed’dir (Hiçbir şeye muhtaç değildir; her şey
O’na muhtaçtır. O her şeyin kaynağı ve yaratıcısıdır). O doğurmamış ve
doğurulmamıştır. O’na benzeyen, O’na eş ya da denk hiçbir şey de
yoktur.” (İhlâs: 112/1-4)
“Allah ile birlikte başka bir ilah edinip tapma. O’ndan başka hiç bir ilah yoktur.” (Kasas: 28/88)
“İşte,
Rabbiniz, Allah budur. O’ndan başka ilah yoktur. O her şeyi yaratandır.
O her şeye vekildir. Gözler O’nu görmez, O bütün gözleri görür. O
latiftir -her şeyden- haberdardır. (En’am: 6/102-103)
İslâm dininin
en temel esası tevhiddir. Tevhid kelimesi ise, Lâ ilâhe illâllah’tır.
Mânâsı: Allah’tan başka ilâh/tanrı yoktur, yani bütün kâinatta
Allah’tan başka ibâdet edilmeye, O’nun dışında mutlak olarak itaat
edilmeye ve boyun eğilmeye lâyık kimse yoktur. Dikkat etmek gerekir ki
kelime-i tevhid önce Allah’tan başka diğer ilâhları reddetmekle
başlıyor. Müslüman, önce Allah’tan başka bütün ilâhları reddetmeli ve
sadece ilâh olarak Allah’ı kabul etmelidir.
İslâm dininin
ilk indiği zamanlarda -tıpkı bugün olduğu gibi- şirk hâkimdi. İnsanlar
putlara tapıyorlar, ilâhlık vasıflarını insanlara ve bazı varlıklara
veriyorlardı. Araplar, melekleri Allah’ın kızları olarak kabul
ediyorlar, ehl-i kitap olan yahudi ve hıristiyanlar da, Allah’a oğullar
isnat ediyorlardı. Helâl ve haram koyma yetkilerini din adamlarına
vererek, onları ilâh ediniyorlardı. Peygamberimiz’in bu ortamda en
küçük bir tâviz vermeden sürdürdüğü tebliğde, en çok vurguladığı konu
tevhiddi. Esasen insanlık tarihi, Allah’a hakkıyla iman edenlerle, şirk
koşanların, birden fazla ilâha inananların kavgasından ibârettir.
Kur’ân-ı
Kerim baştan sona kadar tevhid’den söz etmektedir. Bütün peygamberler
tevhid’i ikame etsinler diye gönderilmişlerdir. Kur’an’a baktığımız
zaman, bütün peygamberlerin üzerinde ısrarla durdukları ve insanların
kavramaları için her türlü zorluklara katlandıkları hususlar; Allah’ın
her hususta, yani hayatın her sahasında “tek” olarak kabul edilmesi ve
O’na kesinlikle şirk koşulmamasıdır. Tevhid, insanın hayatındaki
düşünceden başlayarak, günlük yaşayışındaki her tavrına kadar, Allah’ın
belirlediği sınırlara uyması, onların korunması için seferber olması ve
Allah’ın ortaya koyduğu ölçü ve onun pratikteki şekli olan sünnetin
yaşanılmasıdır.
Tevhidi kabul
eden insan Allah’a şöyle söz vermiş olur: “Ben ancak Senin emirlerine
kayıtsız şartsız uyarım, Sana dayanır ve Sana güvenirim. Cezalandıracak
ve mükâfatlandıracak ancak Sensin. En güzel emir Senin emirlerin ve en
mükemmel kanun senin kanunlarındır. Senin emirlerini alaya alan,
yalanlayan ve haddi aşanlara karşı koyacağım. Senin rızan için
yaşayacağım, Senin emrine uymayan hiç bir fikri ve kanunu
benimsemeyeceğim.”
Allah’a,
O’nun zâtında, sıfatlarında, isimlerinde, fiillerinde ortağı ve dengi
olmadığına, O’nun doğmadığına ve çocuğu olmadığına iman edilmeden
tevhid gerçekleşmez. Tevhid, rubûbiyet ve ulûhiyet tevhidi olmak üzere
ikiye ayrılır.
Ahmet Kalkan, İslam Akaidi: 235-236. Ahmet Kalkan, Kur’an Kavram Tefsiri.
Konu: Tevhid; Hayatın Anlamı 
Perş. Kas. 05, 2009 11:46 pm
